
Ως αφετηρία έχει την πόλη του Καρλοβάσου, από την παραλιακή ζώνη. Ο επισκέπτης μπορεί να δει την πάντα κυματιστή παραλία όπου ξέπλεναν οι αμπελουργοί τα κοφίνια τους στο τέλος του τρύγου, τις εκσυγχρονισμένες Οινοποιητικές εγκαταστάσεις του Συνεταιρισμού, τις νέες εγκαταστάσεις παραγωγής τσίπουρου από μοσχάτο, την «κάβα» με τα οινικά εκθέματα, νεοκλασικά κτίρια προσωπικοτήτων που σχετίζονται με την ιστορία του σαμιακού οίνου, το κτίριο του Τελωνείου και την «καρέκλα» του ποιητή Γιάννη Ρίτσου που έχει υμνήσει μέσα από τα ποιήματα του, τη Ρωμιοσύνη αλλά και το Σαμιώτικο κρασί.
Οινική Διαδρομή Καρλοβασίων – Υδρούσας
Λίγο έξω από το Καρλόβασι, με κατεύθυνση προς το μαγευτικό χωριό της Υδρούσσας ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει αμπελώνες, να εντοπίσει σταφυλοδόχους και το κτίριο του συνεταιρισμού, να κάνει μια στάση στο εκκλησάκι του Αγίου Τρύφωνα και τέλος να απολαύσει την υπέροχη θέα και δροσιά στη μικρή πλατεία του γραφικού χωριού. Από εκεί, κατά την κατάβασή του προς το Καρλόβασι μπορεί σε αρκετά σημεία να έχει πανοραμική θέα στην πόλη.
Τελωνείο Καρλοβάσου
Στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά την περίοδο της Ηγεμονίας στη Σάμο, ξεκίνησε να κατασκευάζεται δυο χιλιόμετρα από το Νέο Καρλόβασι το λιμάνι Καρλοβασίου. Η θέση επιλέχθηκε από τον ισχυρό πολιτικό Ιωάννη Χατζηγιάννη. Το Τελωνείο στο λιμάνι Καρλοβάσου ιδρύθηκε και λειτούργησε από τότε, ελέγχοντας όλες τις εξαγωγές και φορτώσεις σαμιακού οίνου από την ευρύτερη περιοχή. Δεν είναι τυχαίο πως στην περιοχή του Καρλοβάσου άνθισε το Οινεμπόριο και οι μεγάλες Οινεμπορικές Οικογένειες διέθεταν ιδιόκτητες οιναποθήκες (πετρόκτιστες «ταβέρνες».
Οινοποιείο ΕΟΣ Σάμου, Καρλόβασι
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΔΙΑΔΡΟΜΗ 9, ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ
Το κεντρικό Οινοποιείο του ΕΟΣ Σάμου, βρίσκεται στο Καρλόβασι επί της οδού Κων/νου Κανάρη. Το Οινοποιείο διαθέτει εκσυγχρονισμένες εγκαταστάσεις μηχανολογικού εξοπλισμού, παραλαβής, οινοποίησης, παλαίωσης και εμφιαλωτικής γραμμής.
Πλησίον των κεντρικών κτιρίων του Οινοποιείου, σε ιδιόκτητο χώρο του ΕΟΣ Σάμου, δημιουργείται αποστακτήριο στέμφυλων του μοσχάτου για δημιουργία τσίπουρου. Με το πέρας των εργασιών και την εγκατάσταση των αποστακτικών μηχανημάτων θα υπάρχει εκεί και χώρος γευστικής δοκιμής.
Στην είσοδο του Οινοποιείου Καρλοβάσου λειτουργεί κατά τους μήνες Μάιο έως και Οκτώβριο, επισκέψιμη στο ευρύ κοινό, «Κάβα», στην οποία ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα εκθέματα και να δοκιμάσει σαμιακούς οίνους.
Παραλιακή ζώνη Καρλοβάσου – Πλύσιμο κοφινιών
Μεγάλη σημασία είχαν πάντα στην καλλιέργεια και συγκομιδή του σαμιακού οίνου τα καλάθια και τα «κοφίνια». Στη Σάμο, στο τέλος κάθε μέρας του τρύγου, μετά τη ζύγιση και παράδοση των σταφυλιών οι αμπελουργοί φρόντιζαν να τα ξεπλένουν στη θάλασσα. Επρόκειτο για μια διαδικασία που δεν αμελούσαν και την έκαναν με μεγάλη προσοχή, ώστε να φεύγουν οι ξηρές ρόγες που υπάρχουν ενδιάμεσα στις βέργες καθώς και τα υπολείμματα του σταφυλοχυμού. Το αλάτι που ξηραινόταν πάνω στις βέργες της λυγαριάς, εμπόδιζε την ανάπτυξη μικροοργανισμών και εντόμων, οπότε τα κοφίνια είχαν μεγαλύτερη διάρκεια χρήσης. Η παραλία του Καρλοβάσου ήταν ένα από τα προσφιλή τους σημεία για αυτήν τη διαδικασία.
Οινοποιείο Nopera
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΔΙΑΔΡΟΜΗ 9, ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ
Στα μέσα του 19ου αιώνα η ιστορική οικογένεια Nopera φεύγει από το νησί της Μάλτας και εγκαθίσταται στο νησί της Σάμου. Στη Σάμο αρχικά η οικογένεια ασχολείται με το Σαμιώτικο κρασί δημιουργώντας ένα κρασί υψηλής ποιότητας από την ποικιλία του λευκού μοσχάτου, και αργότερα ξεκινώντας την εμπορεία Μοσχάτου με εξαγωγές σε διάφορες χώρες.
Οικίες Χατζηδημητρίου, Καρλόβασι
Απόγονος μιας εκ των μεγάλων οικογενειών στο Καρλόβασι, υπήρξε ο δικηγόρος Γεώργιος Χατζηδημητρίου, συνεταιριστής και εκπρόσωπος του ΕΟΣ Σάμου στην ΠΑΣΕΓΕΣ.
Ο Γεώργιος Χατζηδημητρίου, με σπουδές στη Γαλλία και μεγάλη ευρυμάθεια, υπηρέτησε τα συνεταιριστικά ιδεώδη, και στόχευσε στην ευρύτερη προώθηση του σαμιακού οίνου σε Γαλλία και Ολλανδία.
Οι οικίες της οικογένειας σε νεοκλασσικό στυλ, βρίσκονται στην οδό Αγίου Νικολάου (πλησίον της ομώνυμης εκκλησίας) είναι καλοσυντηρημένες και αποτελούν δείγματα αρχιτεκτονικής αλλά και της οικονομικής ευμάρειας στην περιοχή από την εμπορία του σαμιακού οίνου.
Οικία Μανταφούνη, Καρλόβασι
Η οικία του Αρ. Μανταφούνη, (Γεωπόνου και Επόπτη Γεωργίας και Δασών, επί Ηγεμονίας της Σάμου) βρίσκεται πλησίον της κεντρικής πλατείας Βαλασκατζή, στο Καρλόβασι. Ο επισκέπτης μπορεί να φτάσει εκεί με τα πόδια, από την πλατεία στην πάνω πλευρά του Δημαρχείου Δυτικής Σάμου, ακολουθώντας ένα δρομάκι προς τα δεξιά. Το νεοκλασικό διώροφο κτίριο, με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και κήπο, χρησιμοποιείται πλέον από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Ο νεαρός Σάμιος Αριστοτέλης Γ. Μανταφούνης, από οικογένεια οινεμπόρων που κρατούσαν τότε τα ηνία της οικονομικής, εμπορικής και πολιτικής ζωής της Σάμου, στάλθηκε στη Γαλλία με έξοδα της ηγεμονικής κυβέρνησης για να σπουδάσει και επιστρέφοντας να διδάξει στους αγρότες αποδοτικότερες μεθόδους αμπελοκαλλιέργειας. Μετά την επιστροφή του διορίστηκε ως γεωπόνος και Επόπτης Γεωργίας και Δασών, επί περιόδου Ηγεμονίας. Συνέγραψε και εξέδωσε μια σειρά οδηγιών για την αμπελοκαλλιέργεια και τον τρυγητό.
Πανοραμική θέα Καρλοβάσου
Κατά την κατάβαση από την Υδρούσσα, μπορεί κανείς να δει την πανοραμική θέα σε όλο το Καρλόβασι από διάφορα σημεία της διαδρομής. Η πόλη του Καρλοβάσου βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού και απέχει από την πόλη της Σάμου 32 χλμ, από το Πυθαγόρειο 36 χλμ και από το Μαραθόκαμπο 13 χλμ.
Ανήκει στο Δήμο Δυτικής Σάμου, του οποίου είναι έδρα. Αποτελείται από 5 περιοχές: Το Παλαιό Καρλόβασι, το Νέο Καρλόβασι, το Μεσαίο Καρλόβασι και τις νεότερες Όρμος και Λιμάνι. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σάμου και το εμπορικό κέντρο του δυτικού τμήματος του νησιού, ενώ διαθέτει και μεγάλο λιμάνι εξυπηρέτησης επιβατών και εμπορευμάτων. Στο Καρλόβασι εδρεύει και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Οινοποιείο Κωστάκη
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΔΙΑΔΡΟΜΗ 9, ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ
Το οινοποιείο Κωστάκη είναι το νεότερο οινοποιείο στη Σάμο, με τον πρώτο τρύγο να πραγματοποιείται το 2023. Είναι δημιούργημα της Ευμορφίας Κωστάκη που μεγάλωσε στη Σάμο και του Lorenz Immerfall ο οποίος έρχεται από τη Γερμανία. Και οι δύο κατέχουν μεταπτυχιακό δίπλωμα σε αμπελουργία και οινολογία από διεθνή πανεπιστήμια καθώς και το δίπλωμα οινογνωσιας του WSET, τα οποία συνδυάζουν με πλήθος πρακτικών εμπειριών σε διάφορες χώρες του εξωτερικού.
Οινοποιείο Βακάκη
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΔΙΑΔΡΟΜΗ 9, ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ
Η εταιρεία, VAKAKIS WINES, ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2011 κάτω από δύσκολες συνθήκες , τόσο λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και γιατί η ίδρυση μιας οινοποιητικής επιχείρησης δεν ήταν δυνατή στη Σάμο, εξαιτίας του αναγκαστικού νόμου του 1934. Έτσι, λοιπόν, λόγω των παραπάνω, η επιχείρηση μέχρι το 2013 δραστηριοποιούνταν στο εμπόριο οίνων και από το 2013 μέχρι σήμερα στην οινοποίηση και την εμπορία Σαμιώτικων Οίνων.
Άγιος Τρύφωνας, Υδρούσσα
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ
Ο Άγιος Τρύφων ο ιαματικός, θεωρείται ο προστάτης των αμπελουργών και των γεωργών. Η Σάμος ως κατεξοχήν οινικός προορισμός έχει αρκετές εκκλησίες και εξωκλήσια προς τιμήν του Αγίου Τρύφωνα σε πολλές περιοχές, όπως στην Υδρούσσα, στο Καρλόβασι, στην περιοχή «Δροσιά» Παλαιοκάστρου και αλλού.
Στη Σάμο οι αμπελουργοί συνηθίζουν να μην εργάζονται την ημέρα της εορτής του αλλά να ραντίζουν τα αμπέλια τους με αγιασμό.
Σταφυλοδόχος Άνω Υδρούσσας
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΟΙΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Πρόκειται για χτισμένη με πέτρα υπερυψωμένη δεξαμενή με τσιμεντοκονίαμα ως επένδυση της δομής της. Εκεί, συγκεντρώνονταν τα οινοστάφυλλα των αμπελοκαλλιεργητών του νησιού, οι οποίοι τα μετέφεραν με κοφίνια πάνω σε υποζύγια, από τους αμπελώνες τους.
Σήμερα εγκαταλελειμμένες σταφυλοδόχοι είναι διάσπαρτες σε όλο το νησί, καθώς περιηγούμαστε στα οινοπαραγωγικά χωριά, οινικά σημεία ενδιαφέροντος από την εποχή που η οινοποιητική δραστηριότητα αποτελούσε το κύριο βιοποριστικό επάγγελμα.
Σταφυλοδόχος Υδρούσσας
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΟΙΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Σε αμπελοοινικά χωριά, όπως η Υδρούσσα, υπήρχαν περισσότερες από μία σταφυλοδόχοι, ώστε να εξυπηρετούν τη μεγάλη παραγωγή της περιοχής. Την εποχή της άνθησης της αμπελοκαλλιέργειας ήταν πεντακάθαρες, ασπρισμένες, με το προσωπικό έτοιμο και τον εξοπλισμό στη θέση του και περίμεναν τη συγκομιδή σταφυλιού (το «μαξούλι», όπως το έλεγαν οι ντόπιοι κάτοικοι.)
Σήμερα είναι εγκαταλελειμμένες.
Σταφυλοδόχος, Βλαχάτες Υδρούσσας
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 5, ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΟΙΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Καθώς ανηφορίζει ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος προς το γραφικό χωριό της Υδρούσσας, στην περιοχή «Βλαχάτες», μπορεί ο επισκέπτης να εντοπίσει την εγκαταλελειμμένη σταφυλοδόχο, που αποτελούσε το παλαιότερο σύστημα παραλαβής σαμιακού οίνου και εξυπηρετούσε τους αμπελοκαλλιεργητές της περιοχής έως και τη δεκαετία του 1980.
Συνεταιρισμός Υδρούσσας
Το κτίριο του Συνεταιρισμού Υδρούσσας, το οποίο εξυπηρετούσε τους αμπελουργούς της περιοχής σταμάτησε να λειτουργεί το 2016, με την άρση της αναγκαστικότητας. Παραμένει ωστόσο καλά διατηρημένο καθώς έχει παραχωρηθεί προς χρήση, στο Πυροσβεστικό κλιμάκιο της περιοχής.
Υδρούσσα – Αμπελώνες
Από την πόλη του Καρλοβάσου και με κατεύθυνση ανατολικά, σε απόσταση 8,5 περίπου χλμ. προς τα ανατολικά, ο επισκέπτης συναντά τον ασφαλτοστρωμένο ανηφορικό δρόμο με στροφές που οδηγεί στο γραφικό χωριό της Υδρούσσας. Η διαδρομή προς εκεί περνά μέσα από αμπελώνες μοσχάτου σταφυλιού και όμορφα αγροτόσπιτα. Η Υδρούσσα είναι ένα χωριό με παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια
Αμπελώνας Ευγενικού, Υδρούσσα
Πριν την είσοδο του χωριού της Υδρούσσας, ακολουθώντας νότια κατεύθυνση σε σε στενό χωμάτινο αγροτικό δρόμο προς την περιοχή που οι ντόπιοι ονομάζουν «Κατσούλη», μπορεί ο επισκέπτης να οδηγηθεί σε μια περιοχή γεμάτη αμπελώνες. Εκεί, εκτός από το εμβληματικό άγριο τοπίο του όρους Άμπελος, μπορεί κανείς να θαυμάσει τον αμπελώνα μοσχάτου σταφυλιού ιδιοκτησίας ενός από τους νεότερους αμπελοκαλλιεργητές της Σάμου, του Μανώλη Ευγενικού. Στον αμπελώνα φύεται εκλεκτό μοσχάτο σταφύλι και καλλιεργείται χειρωνακτικά. Βρίσκεται σε υψόμετρο 220 μέτρων.